مضامین تعلیمی در دیوان محمد حسین بهجت تبریزی (شهریار)

شهریار از شاعران متعهد، مردمی و دینی به شمار می رود که اشعار وی به جز جنبه های ادبی، غنایی و عرفانی از لحاظ مضامین تعلیمی و آموزشی قابل توجه و بررسی است. مسأله اصلی این پایان نامه نیز تحلیل، بررسی و ارزیابی شیوه ها، ویژگی ها و مضامین و مفاهیم ادبیات تعلیمی در دیوان شهریار می باشد. ابتدا به شرح احوال، افکار و آثار شهریار و پیشینه تحقیق پرداخته شده و پس از آن به سابقه ادبیات تعلیمی وشیوه های بیان و ویژگی های کاربرد مفاهیم تعلیمی و آموزشی در اشعار شهریار سخن به میان رفته و در ادامه در فصول جداگانه فضایل و رذائل اخلاقی به شیوه های توصیفی و تحلیلی و کمی مورد بررسی قرار گرفته است. در مبحث فضایل اخلاقی به مضامینی همچون: مقام مادر، خودشناسی، آزادگی، رعایت ادب، قناعت، بخشش، وفای به عهد، فضیلت توبه و یاد خدا ، ویژگی های اخلاقی ائمه و عشق به ولایت و همچنین در مبحث رذایل اخلاقی مباحثی چون مذمت، غیبت، حرص، حسد، ظلم، هوس، زخم زبان، خشم و قمار پرداخته شده است و پس از آن تمام مضامین ذکر شده از طریق جدول ها و نمودارها ارائه شده است. به طور کلی اشعار اخلاقی شهریار از طریق حکایت ها و نکته های ادبی بیان شده به گونه ای که بن مایه اصلی اشعار فضایل اخلاقی و پرهیز از رذایل را تشکیل می دهد و بیشترین بسامد فضایل اخلاقی به کار رفته در دیوان شهریار، موضوع قناعت و تواضع و بیشترین بسامد رذایل اخلاقی، دشمنی و هوا و هوس می باشد. کلید واژه: فضیلت ، رذیلت ، شهریار ، دیوان اشعار